NHẬN ĐỊNH CỦA TÒA ÁN:
[1]. Ngày 03/4/2018, ông Trần Văn L và Tổng Công ty B -Chi nhánh B ký Hợp đồng Bảo hiểm tàu cá số QNG.D01.TC.18.HD66 (bl 219-222), tại Điều 3 Hợp đồng quy định:
3.1. Bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ tàu: Quy tắc bảo hiểm thân tàu, ngư lưới cụ, Điều khoản bảo hiểm rủi ro chiến tranh, Quy tắc bảo hiểm trách nhiệm dân sự chủ tàu cá đối với tàu cá hoạt động trong vùng biển Việt Nam ban hành theo Quyết định số5373/QĐ-BHBV ngày 16/11/2016 của Tổng Giám đốc Tổng Công ty Bảo hiểm Việt Nam (viết tắt là QTTC/BV-2016).
3.2. Bảo hiểm thân tàu: Điều kiện A – Quy tắc bảo hiểm thân tàu, ngư lưới cụ, Điều khoản bảo hiểm rủi ro chiến tranh, Quy tắc bảo hiểm trách nhiệm dân sự chủ tàu cá đối với tàu cá hoạt động trong vùng biển Việt Nam ban hành theo Quyết định số 5373/QĐ-BHBV ngày 16/11/2016 của Tổng Giám đốc Tổng Công ty Bảo hiểm Việt Nam (viết tắt là QTTC/BV-2016) và các điều khoản bảo hiểm bổ sung:
a) Loại trừ rủi ro tàu bị tổn thất không xác định được chính xác nguyên nhân…
Tại khoản 6 Điều 8 Chương III Phần I của Quy tắc bảo hiểm tàu cá quy định về những trường hợp và rủi ro không thuộc trách nhiệm bảo hiểm:…máy trưởng không có bằng hoặc chứng chỉ chuyên môn theo quy định…
Tại khoản 3 Điều 4 Quy chế ban hành kèm theo Quyết định số 77/2008/QĐ[1]BNN ngày 30/6/2008 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ban hành quy chế bồi dưỡng và cấp chứng chỉ thuyền trưởng, máy trưởng, nghiệp vụ thuyền viên và thợ máy tàu cá (viết tắt là Quyết định 77) quy định: Khi tham gia các hoạt động thủy sản trên tàu cá, thuyền trưởng, máy trưởng phải có chứng chỉ thuyền trưởng, máy trưởng hạng tương ứng với loại tàu cá lắp máy có công suất máy chính như sau: Tổng công suất máy chính của tàu (sức ngựa) từ 400 trở lên thì phải có chứng chỉ thuyền trưởng, máy trưởng hạng 4.
Theo Giấy chứng nhận an toàn kỹ thuật tàu cá số 1365 (bl 120) thì tàu cá QNg[1]97417-TS có tổng công suất 620CV, số thuyền viên là 03 người. Tại Sổ danh bạ thuyền viên tàu cá (bl 199-202) do ông Trần Văn L đăng ký tại Chi cục Thủy sản tỉnh Quảng Ngãi ngày 15/12/2016 đối với tàu cá QNg-97417-TS thể hiện có hai chức danh Thuyền trưởng (Đỗ Văn Đông) và Máy trưởng (Đỗ Văn Ngọc).
Trong quá trình giải quyết vụ án, Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Ngãi đã tiến hành xác minh, thể hiện tại Biên bản làm việc ngày 19/3/2020 (bl 335), Giám đốc Trung tâm đăng kiểm tàu cá Quảng Ngãi cung cấp thông tin như sau: Theo quy định tại Điều 5 Nghị định 59/2005/NĐ-CP ngày 04/5/2005 của Chính phủ về điều kiện kinh doanh một số ngành nghề thủy sản và Điều 2 mục 2 Thông tư 02/2006/TT-BTS ngày 20/3/2006 của Bộ Thủy sản hướng dẫn thực hiện Nghị định 59/2005/NĐ-CP ngày 04/5/2005 thì tàu cá QNg-97417-TS của ông Trần Văn L có tổng công suất 620CV khi tham gia hoạt động khai thác thủy sản trên biển bắt buộc phải có Thuyền trưởng, Máy trưởng.
Tại khoản 1 Điều 5 Nghị định số 66/2005/NĐ-CP ngày 19/5/2005 của Chính phủ về đảm bảo an toàn cho người và tàu cá hoạt động thủy sản (viết tắt là Nghị định 66) quy định: Đối với chủ tàu cá phải đảm bảo tàu cá luôn ở trạng thái an toàn và tại điểm b khoản 1 Điều 9 Nghị định 66 quy định: Tàu cá khi hoạt động phải thực hiện các quy định … có đủ biên chế trên tàu với các chức danh.
Tại Giấy chứng nhận bảo hiểm tàu cá số QNG.D01.TC.18.HD66 ngày 03/4/2018, có quy định những điều cần biết trong bảo hiểm tàu cá như sau: B không chịu trách nhiệm bồi thường nếu tổn thất xảy ra do những nguyên nhân sau:…Tàu thuyền không đủ khả năng hoạt động và Thuyền trưởng, Máy trưởng không có bằng theo quy định.
Tất cả những quy định đã viện dẫn nêu trên, buộc chủ tàu cá là ông Trần Văn L phải biết khi tham gia hoạt động thủy sản, phải bảo đảm tàu cá luôn ở trạng thái an toàn. Tuy nhiên, ngày 25/5/2018 khi tàu cá QNg-97417-TS của ông L làm thủ tục xuất bến tại Cửa Hội Nghệ An để hành nghề khai thác thủy sản thì có 02 thuyền viên có chứng chỉ Thuyền trưởng và Máy trưởng như đăng ký trong sổ danh bạ thuyền viên, nhưng khi tàu cá QNg-97417-TS xảy ra tai nạn cháy làm chìm tàu tại vùng biển Quảng Ngãi thì trên tàu chỉ có ông Đỗ Văn Đông có chứng chỉ Thuyền trưởng hạng 4, còn Thuyền viên Trần Nhật N không có chứng chỉ Máy trưởng hạng 4 theo quy định tại Quyết định số 77/2008/QĐ-BNN ngày 30/6/2008. Tại phiên tòa phúc thẩm (bl 501-507), nguyên đơn thừa nhận “Khi làm thủ tục xuất bến có đầy đủ Thuyền trưởng và Máy trưởng, đến khi xuất bến thì Máy trưởng là ông Đỗ Văn Ngọc có việc gia đình nên không đi được. Do đến giờ xuất bến nên phải xuất bến mà không có Máy trưởng”. Tại báo cáo giám định cuối cùng (bl 441-442) thể hiện: Nguyên nhân tổn thất: Hỏa hoạn chưa rõ nguyên nhân xuất phát từ hầm máy gây cháy và chìm tàu…
Như vậy, tại thời điểm xảy ra hỏa hoạn, trên tàu cá QNg-97417-TS không có thuyền viên có chứng chỉ Máy trưởng hạng 4 là không bảo đảm an toàn, không đúng các quy định pháp luật đã viện dẫn ở trên nên B từ chối bồi thường là có căn cứ.
[2]. Trong quá trình giải quyết vụ án nguyên đơn ông L khai nại: Ông không 7 được B giải thích về Quy tắc và cũng không được nhận Quy tắc bảo hiểm; không được nhận bản chính, bản sao Giấy chứng nhận bảo hiểm tàu cá và Hợp đồng bảo hiểm tàu cá nên ông L không biết được các quy định loại trừ. Theo ông L hiểu thì khi tàu cá hoạt động chỉ cần có Thuyền trưởng là đủ. Tuy nhiên, tại Đơn xin từ bỏ tàu, Thông báo tổn thất và Giấy yêu cầu bồi thường cùng ghi ngày 11/6/2018 (bl 67, 72, 76) của ông L đều cung cấp thông tin “Giấy chứng nhận bảo hiểm tàu cá số QNG.D01.TC.18.HD66 cấp ngày 03/4/2018, có hiệu lực từ 11h00’ ngày 03/4/2018 đến 11h00’ ngày 03/7/2018” gửi B. Đồng thời, tại Bản tự khai (bl 123), ông L trình bày: … Sau khi ký hợp đồng bảo hiểm, Ông đóng phí bảo hiểm theo đúng thỏa thuận và sau đó nhận được giấy chứng nhận bảo hiểm tàu cá do Công ty B cấp đề ngày 03/4/2018 và tại Biên bản lấy lời khai ngày 30/8/2019 (bl 228), bà Ng (vợ ông L) cũng trình bày: … Sau khi ký hợp đồng bảo hiểm, tôi đóng phí bảo hiểm theo đúng thỏa thuận và sau đó nhận giấy chứng nhận bảo hiểm tàu cá cấp ngày 03/4/2018. Lời khai nại của vợ chồng ông L Tòa án cấp phúc thẩm không chấp nhận là đúng.
[3]. Từ những chứng cứ được phân tích trên cho thấy: Tòa án cấp sơ thẩm chấp nhận yêu cầu khởi kiện của ông Trần Văn L, buộc Tổng Công ty B trả tiền bảo hiểm tàu cá cho ông L, bà Ng là không có cơ sở. Do đó, Tòa án cấp phúc thẩm chấp nhận kháng cáo của bị đơn Tổng Công ty B,sửa bản án sơ thẩm; Không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của ông Trần Văn L là có căn cứ.
[4]. Tại Quyết định kháng nghị giám đốc thẩm số 13/KNGĐT-VKS-DS ngày 05/01/2021, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân cấp cao tại Đà Nẵng nhận định:
- Hợp đồng Bảo hiểm tàu cá số QNG.D01.TC. 18.HD66 ngày 03/4/2018 là Hợp đồng dân sự theo mẫu, không thể hiện những điều loại trừ trách nhiệm bảo hiểm. B không giải thích về Quy tắc bảo hiểm hoặc những trường hợp loại trừ trách nhiệm bảo hiểm trong trường hợp này là vi phạm đoạn 2, khoản 2 Điều 16 Luật kinh doanh bảo hiểm năm 2000 và Điều 405 Bộ luật dân sự năm 2015.
- Tàu cá QNg-97417-TS bị cháy và chìm không phải do nguyên nhân chủ quan thiếu máy trưởng hay thiếu thuyền viên, đây là do tai nạn rủi ro nhưng Tòa án cấp phúc thẩm không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của ông Trần Văn L là không đúng pháp luật làm ảnh hưởng đến quyền lợi của người tham gia bảo hiểm.
Nhận định tại kháng nghị của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân cấp cao tại Đà Nẵng không phù hợp với các chứng cứ nêu trên nên Ủy ban Thẩm phán Tòa án nhân dân cấp cao tại Đà Nẵng không chấp nhận Quyết định kháng nghị giám đốc thẩm của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân cấp cao tại Đà Nẵng và giữ nguyên Bản án dân sự phúc thẩm của Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Ngãi.
[Nguồn: Quyết định GĐT số 37/2021/DS-GĐT Ngày 05/7/2021 của TÒA ÁN NHÂN DÂN CẤP CAO TẠI ĐÀ NẴNG]
Xem file đính kèm toàn văn Quyết định GĐT: Số 37/2021/DS-GĐT
………………..
99 Nguyễn Hữu Thọ, Quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng
Luật sư tại Huế:
366 Phan Chu Trinh, phường An Cựu, thành phố Huế, Thừa Thiên Huế
Luật sư tại TP. Hồ Chí Minh:
122 Đinh Bộ Lĩnh, quận Bình Thạnh, thành phố Hồ Chí Minh
Luật sư tại Hà Nội:
Tầng 5, số 11 Ngõ 183, phố Đặng Tiến Đông, phường Trung Liệt, quận Đống Đa, Hà Nội
Luật sư tại Nghệ An:
Quốc lộ 1A, Khối 11, phường Quỳnh Xuân, Hoàng Mai, tỉnh Nghệ An
Luật sư tại Gia Lai:
Số 61 Phạm Văn Đồng, thành phố Pleiku, tỉnh Gia Lai
Website: www.fdvn.vn www.fdvnlawfirm.vn www.diendanngheluat.vn www.tuvanphapluatdanang.com
Email: fdvnlawfirm@gmail.com luatsulecao@gmail.com
Điện thoại: 0772 096 999
Fanpage LUẬT SƯ FDVN: https://www.facebook.com/fdvnlawfirm/
Legal Service For Expat: https://www.facebook.com/fdvnlawfirmvietnam/
TỦ SÁCH NGHỀ LUẬT: https://www.facebook.com/SayMeNgheLuat/
DIỄN ĐÀN NGHỀ LUẬT: https://www.facebook.com/groups/saymengheluat/
KÊNH YOUTUBE: https://www.youtube.com/c/luatsufdvn
KÊNH TIKTOK: https://www.tiktok.com/@luatsufdv