[NGHIÊN CỨU LUẬT MỖI NGÀY] – Sử án vì tuyên tịch thu tiền thu lợi bất chính của bị cáo trong tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự

NHẬN ĐỊNH CỦA TÒA ÁN

[1]. Về tội danh và hình phạt: Quá trình điều tra, truy tố và xét xử sơ thẩm, Nguyễn Văn V đã khai nhận toàn bộ hành vi phạm tội của mình; lời khai của bị cáo phù hợp với tài liệu, chứng cứ có trong hồ sơ vụ án nên có đủ căn cứ kết luận: Nguyễn Văn V không có Giấy phép kinh doanh trong lĩnh vực cho vay, cấp tín dụng, đã cho 07 người vay 23 lượt với chu kỳ vay từ 25 đến 48 ngày. Tổng số tiền Vũ đã cho vay là 305.000.000 đồng với lãi suất từ 152%/năm đến 608%/năm, cao gấp 7,6 đến 30,4 lần so với mức lãi suất cao nhất quy định của Bộ luật Dân sự nhằm mục đích thu lợi bất chính. Tổng số tiền V đã thu lợi bất chính là 78.605.799 đồng. Với hành vi và hậu quả như trên, Tòa án nhân dân tỉnh Thừa Thiên Huế đã xử phạt Nguyễn Văn V số tiền 90.000.000 đồng (Chín mươi triệu đồng) về tội “Cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự” theo khoản 1 Điều 201 của Bộ luật Hình sự là có căn cứ, đúng pháp luật

[2]. Về áp dụng biện pháp tư pháp:

Bị cáo Nguyễn Văn V đã thu của 07 người vay với số tiền lãi vượt quá mức lãi suất vay cao nhất theo quy định của Bộ luật Dân sự là 71.905.799 đồng và thu phí vay trái pháp luật 6.700.000 đồng, trong đó thu của: anh Lê Thanh Hải M 37.634.795 đồng tiền lãi vượt quá, 3.500.000 đồng tiền phí vay; chị Trần Thị Ngọc H 16.541.096 đồng tiền lãi vượt quá, 700.000 đồng phí vay; chị Hà Thanh Nh 4.802.470 đồng tiền lãi vượt quá, 650.000 đồng phí vay; chị Hoàng Thị H 6.038.356 đồng tiền lãi vượt quá, 600.000 đồng phí vay; anh Nguyễn Thái B 3.344.292 đồng tiền lãi vượt quá, 500.000 đồng phí vay; chị Nguyễn Thị Thu Th 2.363.014 đồng tiền lãi vượt quá, 500.000 đồng phí vay; anh Nguyễn Đức Q 1.187.507 đồng tiền lãi vượt quá, 250.000 đồng phí vay. Tổng cộng là 78.605.799 đồng.

Căn cứ hướng dẫn khoản 2 Điều 2 Nghị quyết số 01/2021/NQ-HĐTP ngày 20/12/2021 của Hội đồng Thẩm phán Toà án nhân dân tối cao hướng dẫn áp dụng Điều 201 của Bộ luật Hình sự thì số tiền lãi vượt quá mức lãi suất vay cao nhất theo quy định của Bộ luật Dân sự và khoản phí vay tiền Nguyễn Văn V đã thu của 07 người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan được xác định là khoản tiền thu lợi bất chính, theo hướng dẫn tại khoản 2 Điều 5 của Nghị quyết nêu trên thì số tiền thu lợi bất chính phải được trả lại cho những người vay tiền.

Tại cơ quan điều tra, anh Lê Thanh Hải M yêu cầu cân đối lại khoản tiền lãi và trả cho anh phần tiền vượt quá còn những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan khác không có ý kiến gì về vấn đề dân sự; tại phiên toà sơ thẩm, tất cả những quyền lợi, nghĩa vụ liên quan không có mặt, lẽ ra Toà án cấp sơ thẩm phải tuyên trả lại khoản tiền Nguyễn Văn V đã thu lợi bất chính cho những người vay mới đúng như nhận định ở trên nhưng Bản án hình sự sơ thẩm số 70/2022/HS-ST ngày 22/9/2022 của Tòa án nhân dân tỉnh Thừa Thiên Huế tuyên tịch thu sung công quỹ nhà nước 78.605.799 đồng là áp dụng không đúng pháp luật, xâm phạm đến quyền lợi chính đáng của đương sự.

Bản án sơ thẩm tuyên buộc Nguyễn Văn V nộp lại 371.050.000 đồng để tịch thu nộp ngân sách nhà nước (trong đó 78.605.799 đồng thu lợi bất chính, 4.477.534 đồng số tiền lãi 20%/năm và 287.966.667 đồng số tiền gốc bị cáo đã thu lại). Nay, được trừ số tiền 78.605.799 đồng V có nghĩa vụ trả lại cho những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan nên buộc Nguyễn Văn V phải nộp lại 292.444.201 đồng để tịch thu nộp ngân sách nhà nước.

[3]. Thông báo sửa chữa bổ sung bản án số 3965/2022/TA-TB ngày 13/10/2022 của Hội đồng xét xử cấp sơ thẩm có nội dung ghi nhận ý kiến của những người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan về việc không yêu cầu trả lại khoản tiền thu lợi bất chính, là chưa chính xác nên cần nghiêm khắc rút kinh nghiệm.

[4]. Quyết định kháng nghị giám đốc thẩm số 29/QĐ-VC2 ngày 23/3/2023 của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân cấp cao tại Đà Nẵng là có căn cứ. Vì vậy, Hội đồng giám đốc thẩm chấp nhận kháng nghị, sửa bản án sơ thẩm về phần áp dụng biện pháp tư pháp, tuyên buộc bị cáo Nguyễn Văn V phải trả lại khoản tiền thu lợi bất chính cho những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan