[NGHIÊN CỨU LUẬT MỖI NGÀY] – Hủy án vì giao di sản thừa kế cho người không thuộc hàng thừa kế sử dụng - Luật sư Đà Nẵng

NHẬN ĐỊNH CỦA TÒA ÁN

[1] Về hàng thừa kế: căn cứ vào lời trình bày của các đương sự, Biên bản họp hội đồng gia tộc Phan Phước thôn Tri Phương, xã Điện Phong ngày 28/4/2007, được UBND xã Điện Phong xác nhận, có đủ cơ sở xác định hàng thừa kế thứ nhất, thứ hai của cụ Trọng không còn ai, chỉ có những người ở hàng thừa kế thứ ba (là cháu gọi cụ Trọng là cô ruột, dì ruột) gồm: bà Nguyễn Thị N, bà Nguyễn Thị S và ông Phan Lượm (ông Lượm chết năm 2009 nên các con của ông Lượm thừa kế đối với phần di sản ông Lượm được hưởng. Ông Lê Quốc D là con cụ Lê T, cụ Lê T là em Liệt sỹ Lê Láo (chồng cụ Trọng) nên ông D không thuộc hàng thừa kế được hưởng di sản của cụ Trọng.

[2] Về nhà, đất tại thửa đất số 37, tờ bản đồ số 81, diện tích đất đo đạc thực tế 69,80 m2 , Tổ 10, phường N, quận H, thành phố Đà Nẵng:

– Đối với nhà: các đương sự đều thừa nhận căn nhà 3 tầng trên thửa đất tranh chấp nêu trên là do ông D xây dựng.

– Đối với đất: bị đơn ông D cho rằng diện tích đất tranh chấp có nguồn gốc do UBND phường H cấp cho Ông và cụ Trọng vào năm 1990, Ông là người nộp tiền ủng hộ ngân sách địa phương đối với đối tượng chính sách xin đất làm nhà để ở (Phiếu thu ngày 09/11/1990) và nộp thuế nhà, đất thể hiện tại các biên lai thu thuế nhà, đất; nhận thấy, việc chỉ căn cứ vào các tài liệu này thì chưa đủ cơ sở pháp lý để khẳng định diện tích đất tranh chấp được cấp cho ai mà phải xem xét, đánh giá tổng thể các tài liệu, chứng cứ có trong hồ sơ vụ án một cách khách quan, toàn diện, cụ thể: tại Đơn xin sử dụng đất làm nhà ngày 01/11/1990 (bút lục 151), thể hiện cụ Phan Thị Trọng (có chồng là cụ Lê Láo, hy sinh năm 1963) là người ký đơn xin Nhà nước cấp lô đất diện tích 105 m2 tại Tổ 30, khối Tuyên Sơn (đất do UBND phường H quản lý) để làm nhà ở, được UBND phường H xác nhận: “Bà Phan Thị Trọng là vợ liệt sỹ thường trú tại địa phương hiện đang gặp khó khăn về nhà ở. Qua đơn xin sử dụng đất làm nhà của bà Trọng địa phương xét thấy không có gì trở ngại. Nói chung khu đất trên thuộc diện đất thổ cư do UBND phường quản lý. Bà Trọng chờ khi nào có quyết định cấp đất của UBND tỉnh mứi được làm nhà. Kính chuyển UBND tỉnh và thành phố xem xét, giải quyết”; tại Sơ đồ vị trí khu đất làm nhà ngày 06/11/1990 do Ủy ban nhân dân phường H lập (bút lục 150), cũng thể hiện khu đất làm nhà đứng tên bà Phan Thị Trọng; tại Bản cam kết ghi ngày 06/11/1990 (bút lục 79) của cụ Trọng gửi UBND phường H, có nội dung cụ Trọng trình bày Cụ đã được UBND phường H giao đất, nay cụ Trọng xin phép xây dựng nhà ở; tại Biên bản về việc đền bù di chuyển nhà ở và hoa màu ngày 20/11/1995 (bút lục 789) của Ban quản lý đền bù giải tỏa thuộc Sở giao thông vận tải tỉnh Quảng Nam-Đà Nẵng, thể hiện Sở có thực hiện việc đền bù nhà, đất của cụ Trọng khi bị thu hồi do giải tỏa làm đường 2 Tháng 9 với số tiền đền bù cho cụ Trọng là 8.413.260 đồng; tại Quyết định số 491/QĐ-UB ngày 30/5/2000 (bút lục 787), UBND quận H, quyết định: “Chấp nhận đơn khiếu nại của bà Phan Thị Trọng … Đề nghị UBND thành phố cho phép bà Phan Thị Trọng được lập thủ tục để xem xét cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất theo Nghị định 60/CP ngày 7 05/7/1994 của Chính phủ đối với phần diện tích đất 60,9 m2 còn lại trong lô đất đã cấp cho bà Trọng trước đây”; tại Văn bản số 2694/UB-ĐCNĐ ngày 08/11/2000 (bút lục 675), UBND thành phố Đà Nẵng, quyết định: “Cho phép hộ ông Lê Văn Ô được tiếp tục sử dụng phần diện tích nhà, đất 31,39 m2 theo hiện trạng tại tổ 34 phường H, quận H. Phần diện tích nhà, đất còn lại là 61,27 m2 bà Phan Thị Trọng được trực tiếp quản lý, sử dụng …”; sau đó, cụ Trọng có làm Bản tự khai về vị trí đất ở, gởi Tổ công tác thực hiện Nghị định 60/CP của UBND phường H, để xin cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất trên cho Cụ; đồng thời, tại Biên bản về việc họp xác minh hồ sơ thừa kế và xin cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất ngày 16/6/2006 của Tổ dân phố 10, phường H, xác định: “Lô đất và tài sản gắn liền với tại tổ 10, phường N có nguồn gốc của ông Lê Láo sinh năm 1929 (chết năm 1963) và bà Lê Thị Trọng sinh năm 1932 (chết năm 2004) được UBND phường H cấp đất năm 1990 …”; hơn nữa, Tại văn bản số 642/UBND-PTNMT ngày 04/5/2017 (bút lục 274), Ủy ban nhân dân quận H cũng xác định: “thửa đất số 69 (37 cũ), tờ bản đồ số 26 (81 cũ), diện tích 69,8 m2 có nguồn gốc do UBND phường H (cũ) cấp cho ông Lê Láo (chết) và bà Phan Thị Trọng vào năm 1990”.

Như vậy, có cơ sở xác định diện tích đất tranh chấp do Nhà nước cấp cho cụ Phan Thị Trọng năm 1990, việc Tòa án hai cấp xác định quyền sử dụng diện tích đất nêu trên thuộc quyền sở hữu của cụ Trọng là có căn cứ.

[3] Về diện tích đất thực tế của cụ Trọng được cấp:

Tại Văn bản số 2694/UB-ĐCNĐ ngày 08/11/2000, UBND thành phố Đà Nẵng xác định cụ Trọng được quyền quản lý, sử dụng 61,27 m 2 đất; trong khi đó, diện tích đất thực tế hiện nay là 69,80 m 2 . Theo ông D khai diện tích tăng thêm là khi Ông kê khai, đăng ký để xin cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, Ông có mua thêm phần đất rẻo do Nhà nước quản lý nhưng Tòa án hai cấp chưa thu thập tài liệu, chứng cứ để làm rõ diện tích đất tăng có đúng như lời trình bày của ông D hay không mà đã xác định phần diện tích đất này thuộc quyền sử dụng của ông D, còn phần diện tích đất 60,9 m2 là di sản của cụ Trọng, là chưa đủ cơ sở.

[4] Về công sức đóng góp và việc giao di sản bằng hiện vật:

– Đối với công sức đóng góp: ngày 09/11/1990, ông D có đóng 500.000 đồng tiền ủng hộ ngân sách địa phương đối với đối tượng chính sách xin đất làm nhà để ở; trích trả 15.000.000 đồng cho ông Lê Văn Ô tiền công bồi trúc đất đã cấp cho cụ Trọng; quá trình sử dụng đất, ông D có công gìn giữ, tôn tạo đất; do đó, Tòa án cấp sơ thẩm tính công sức của ông D là 181.520.000 đồng là chưa tương xứng, Tòa án cấp phúc thẩm tính công sức của ông D là 30 % giá trị di sản (tương đương 1 kỷ phần) là thỏa đáng.

– Đối với việc giao di sản bằng hiện vật: Tòa án cấp sơ thẩm giao di sản của cụ Trọng bằng hiện vật cho những người thuộc hàng thừa kế thứ ba của cụ Trọng, còn Tòa án cấp phúc thẩm giao di sản của cụ Trọng bằng hiện vật cho ông D. Xét thấy, như đã phân tích trên, thì diện tích đất tranh chấp được xác định là di sản của cụ Trọng chết để lại cho các đồng thừa kế nêu trên, ông D không phải là người thuộc hàng thừa kế được hưởng di sản nên ông D chỉ là người ở nhờ trên đất của 8 cụ Trọng, thì không thể căn cứ vào việc ông D ở trên đất này từ năm 1990 đến nay, gia đình có nhu cầu về nhà ở để giao quyền sử dụng đất như trường hợp chia tài sản thuộc sở hữu chung hoặc chia thừa kế; mà đối với trường hợp này, phải giao lại di sản của cụ Trọng cho các đồng thừa kế.

Từ những phân tích trên, Hội đồng xét xử giám đốc thẩm xét thấy Quyết định kháng nghị giám đốc thẩm số 08/2020/KN-DS ngày 16/12/2020 của Chánh án Tòa án nhân dân cấp cao tại Đà Nẵng là có căn cứ nên được chấp nhận; do vậy, cần phải hủy toàn bộ Bản án dân sự phúc thẩm số 46/2018/DS-PT ngày 17/7/2018 của Tòa án nhân dân thành phố Đà Nẵng, Bản án dân sự sơ thẩm số 07/2018/DS[1]ST ngày 02/3/2018 của Tòa án nhân dân quận H, thành phố Đà Nẵng; giao hồ sơ vụ án cho Tòa án nhân dân quận H, thành phố Đà Nẵng để giải quyết lại theo thủ tục sơ thẩm, đúng quy định của pháp luật.

[Nguồn: Quyết định GĐT số 11/2021/DS-GĐT Ngày 28/4/2021 của TÒA ÁN NHÂN DÂN CẤP CAO TẠI ĐÀ NẴNG]

Xem file đính kèm toàn văn Quyết định GĐT số: 11/2021/DS-GĐT

………………..

Luật sư tại Đà Nẵng:

99 Nguyễn Hữu Thọ, Quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng

Luật sư tại Huế:

366 Phan Chu Trinh, phường An Cựu, Thành phố Huế, Thừa Thiên Huế

Luật sư tại TP. Hồ Chí Minh:

122 Đinh Bộ Lĩnh, quận Bình Thạnh, thành phố Hồ Chí Minh

Luật sư tại Hà Nội:

Tầng 5, số 11 Ngõ 183, phố Đặng Tiến Đông, phường Trung Liệt, quận Đống Đa, Hà Nội

Luật sư tại Nghệ An: