[NGHIÊN CỨU LUẬT MỖI NGÀY] – Hủy án sơ thẩm để xác minh làm rõ lại vấn đề gian dối, thiếu trách nhiệm trong việc công chứng hợp đồng ủy quyền - Luật sư Đà Nẵng

NHẬN ĐỊNH CỦA TÒA ÁN:

Căn cứ vào các tài liệu, chứng cứ đã được xem xét thẩm tra, kết quả hỏi, tranh tụng tại phiên tòa, trên cơ sở xem xét đầy đủ, toàn diện các chứng cứ, ý kiến của các đương sự, ý kiến của Kiểm sát viên. Hội đồng xét xử phúc thẩm nhận định như sau:

[1]. Về tố tụng: Đơn kháng cáo của ông Tăng Ngọc Q (người đại diện theo ủy quyền của ông Cao Thanh T, bà Nguyễn Thị D) và của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Bưu điện Liên Việt làm trong hạn luật định, đã đóng tạm ứng án phí theo quy định nên các kháng cáo này là hợp lệ được Hội đồng xét xử xem xét theo trình tự phúc thẩm.

Tại phiên toà phúc thẩm hôm nay, nguyên đơn ông Trần Thăng L vắng mặt nhưng có gửi đơn xin hoãn phiên toà với lý do bị cảm sốt, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan ông Cao Thanh T, bà Nguyễn Thị D do ông Tăng Ngọc Q – đại diện theo uỷ quyền vắng mặt không rõ lý do. Xét ông Trần Thăng L, ông Tăng Ngọc Q đã được triệu tập hợp lệ đến lần thứ hai nhưng vẫn vắng mặt, ông Trần Thăng L cho rằng bị cảm sốt nhưng không cung cấp chứng cứ chứng minh. Do đó, Hội đồng xét xử căn cứ Điều 296 Bộ luật tố tụng Dân sự tiến hành xét xử vắng mặt ông Trần Thăng L và đình chỉ xét xử phúc thẩm đối với yêu cầu kháng cáo của ông Cao Thanh T, bà Nguyễn Thị D.
[2]. Về nội dung, căn cứ vào các tài liệu, chứng cứ có trong hồ sơ vụ án, Hội đồng xét xử xét thấy:

[2.1]. Nhà đất số 613 Nguyễn Trãi, Phường 11, Quận 5, Thành phố Hồ Chí Minh thuộc quyền sở hữu, sử dụng của vợ chồng ông Trần Thăng L, bà Huỳnh Thị Cẩm T theo Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất số 216/2009/UB.GCN do Ủy ban nhân dân Quận 5 cấp ngày 26/02/2009. Ngày 04/4/2017 ông Trần Thăng L, bà Huỳnh Thị Cẩm T lập hợp đồng ủy quyền cho bà Ngô Thụy V được quyền định đoạt đối với nhà đất 613 tại Văn phòng công chứng Quận 12; trên cơ sở đó, bà Ngô Thụy V đã ký hợp đồng chuyển nhượng toàn bộ nhà đất cho ông Cao Thanh T, bà Nguyễn Thị D; ông Cao Thanh T, bà Nguyễn Thị D thế chấp quyền sở hữu nhà, quyền sử dụng đất để đảm bảo cho khoản vay của ông Cao Thanh T, bà Nguyễn Thị D tại Ngân hàng TMCP bưu điện Liên Việt.

[2.2]. Theo Kết luận giám định số 1355/C09B ngày 08/5/2019 của Phân viện khoa học hình sự thì không đủ cơ sở để xác định chữ ký, chữ viết tên ông Trần Thăng L, bà Huỳnh Thị Cẩm T tại hợp đồng ủy quyền ngày 04/4/2017 có phải do cùng 01 người viết ra hay không. Tại Kết luận giám định số 1355/1-C09B ngày 03/5/2019 của Phân viện khoa học hình sự đã xác định dấu vân tay của ông Trần Thăng L và bà Huỳnh Thị Cẩm T tại hợp đồng ủy quyền so với các mẫu so sánh không phải do vân tay của cùng một người in ra. Đối chiếu giấy chứng minh nhân dân của ông Trần Thăng L, bà Nguyễn Thị D cung cấp với giấy chứng minh nhân dân mang tên ông Trần Thăng L, bà Huỳnh Thị Cẩm T do Văn phòng công chứng Quận 12 cung cấp (đang lưu giữ tại hồ sơ công chứng) thì nhận thấy hình ảnh của ông Trần Thăng L, bà Tiên đã được thay thế bằng hình ảnh người khác. Vì vậy, có căn cứ xác định ông Trần Thăng L, bà Tiên không phải là người trực tiếp đến Văn phòng công chứng Quận 12 để ký hợp đồng ủy quyền ngày 04/4/2017 với bà Ngô Thụy V. Tòa án cấp sơ thẩm xác định hợp đồng ủy quyền ngày 04/4/2017 vô hiệu do vi phạm điều cấm của pháp luật là có căn cứ.

[2.3] Tuy nhiên, liên quan đến việc công chứng hợp đồng ủy quyền ngày 04/4/2017, có một số nội dung chưa được làm rõ, cụ thể: Theo trình bày và các tài liệu mà Văn phòng công chứng Quận 12 cung cấp thì hồ sơ công chứng hợp đồng ủy quyền ngày 04/4/2017 có đầy đủ hồ sơ theo quy định pháp luật gồm: Phiếu yêu cầu công chứng, hợp đồng ủy quyền, sổ hộ khẩu, chứng minh nhân dân, giấy chứng nhận kết hôn, giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở, quyền sử dụng đất ở và tài sản liên quan khác. Quá trình giải quyết vụ án, ông Trần Thăng L khẳng định bị mất bản chính giấy chứng nhận quyền sử dụng đất số 216/2009/UB.GCN và thông báo nộp lệ phí trước bạ, còn chứng minh nhân dân, sổ hộ khẩu, giấy chứng nhận đăng ký kết hôn không bị mất. Lời trình bày của ông Trần Thăng L mâu thuẫn với tài liệu do Văn phòng công chứng Quận 12 cung cấp từ BL347 đến BL351, thể hiện ngoài giấy chứng minh nhân dân đã được làm giả thì hồ sơ công chứng còn bao gồm sổ hộ khẩu, giấy chứng nhận đăng ký kết hôn của ông Trần Thăng L và vợ“đã được đối chiếu bản chính”. Quá trình xét xử, Tòa án cấp phúc thẩm đã yêu cầu Văn phòng công chứng Quận 12 làm rõ nội dung này nhưng Văn phòng công chứng Quận 12 không thực hiện, dẫn đến không làm rõ được việc công chứng hợp đồng ủy quyền ngày 04/4/2017 có đúng trình tự, thủ tục pháp luật quy định hay không.

[2.4]. Xét thấy, nguyên nhân phát sinh các tranh chấp trong vụ án xuất phát chính từ hợp đồng ủy quyền ngày 04/4/2017. Hợp đồng này đã được Văn phòng công chứng Quận 12 công chứng, theo quy định của pháp luật thì văn bản công chứng là tài liệu không phải chứng minh. Ông Cao Thanh T thỏa thuận chuyển nhượng với bà Ngô Thụy V trên cơ sở hợp đồng ủy quyền đã được chứng nhận là hợp pháp; thời điểm nhận bàn giao nhà với bà Ngô Thụy V thì ông Trần Thăng L, bà Tiên (chủ sử dụng hợp pháp) không sinh sống tại căn nhà 613 Nguyễn Trãi nên ông Cao Thanh T không thể biết được việc mình đang giao dịch với người được chủ sử dụng hợp pháp ủy quyền. Tương tự, Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt ký kết hợp đồng thế chấp với ông Cao Thanh T, bà Nguyễn Thị D trên cơ sở giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã được Nhà nước cập nhật biến động theo quy định pháp luật; khi tiến hành xem xét, thẩm định không xác định được ông Trần Thăng L, bà Tiên là chủ sử dụng hợp pháp, không thực hiện việc chuyển nhượng lại cho ông Cao Thanh T, bà Nguyễn Thị D. Thực tế, hiện nay ông Cao Thanh T, bà Nguyễn Thị D và Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt đang là người bị thiệt hại trong vụ án. Tòa án cấp sơ thẩm cho rằng giữa ông Trần Thăng L, bà Tiên với ông Cao Thanh T, bà Nguyễn Thị D không bàn giao nhà và tiền chuyển nhượng nên không giải quyết hậu quả của hợp đồng vô hiệu là ảnh hưởng đến quyền lợi chính đáng của ông Cao Thanh T, bà Nguyễn Thị D cũng như Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt.

Trong vụ án này, hành vi gian dối của bà Ngô Thụy V đã rõ nhưng cũng cần phải làm rõ vai trò, trách nhiệm của Văn phòng công chứng Quận 12 khi thực hiện việc công chứng hợp đồng ủy quyền; trường hợp không thực hiện đúng quy định pháp luật, dẫn đến thiệt hại thì có nghĩa vụ phải bồi thường theo quy định tại Điều 38 Luật công chứng. Trong suốt quá trình tố tụng tại Tòa án cấp sơ thẩm, bà Ngô Thụy V là người trực tiếp thực hiện các thủ tục ủy quyền, chuyển nhượng, biết rõ sự việc nhưng vắng mặt, không tham gia tố tụng; Văn phòng công chứng Quận 12 là bị đơn, liên quan trực tiếp đến vụ án nhưng cũng không trực tiếp tham gia tố tụng mà chỉ cử người bảo vệ quyền, lợi ích tham gia dẫn đến một số nội dung trong vụ án chưa được làm rõ như đã phân tích trên, không xác định được lỗi dẫn đến hợp đồng ủy quyền, hợp đồng chuyển nhượng, hợp đồng thế chấp vô hiệu để giải quyết hậu quả của hợp đồng vô hiệu. Vì vậy, Hội đồng xét xử xét thấy cần hủy toàn bộ Bản án sơ thẩm để xét xử lại, làm rõ các nội dung đã phân tích, từ đó có căn cứ giải quyết hậu quả hợp đồng vô hiệu, buộc người có trách nhiệm phải bồi thường theo quy định. Việc hủy án sơ thẩm để giải quyết lại cũng nhằm mục đích đảm bảo quyền kháng cáo của các đương sự trong vụ án.

[2.5]. Mặt khác, Hội đồng xét xử phúc thẩm cũng đánh giá việc bà Ngô Thụy V sử dụng giấy chứng minh nhân dân giả, cử người đóng giả ông Trần Thăng L, bà Tiên đến Văn phòng công chứng Quận 12 ký hợp đồng ủy quyền, sau đó sử dụng để ký hợp đồng chuyển nhượng tài sản cho người khác có dấu hiệu của tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” được quy định tại Điều 174 Bộ luật hình sự. Vì vậy, Toà án cấp sơ thẩm cần xem xét chuyển hồ sơ cho cơ quan Cảnh sát điều tra xác minh, làm rõ có hay không hành vi gian dối của bà Ngô Thụy V nhằm chiếm đoạt tài sản, làm rõ có sự câu kết giữ ông Trần Thăng L và Vy hay không vì ông Trần Thăng L cho rằng chỉ bị mất bản chính giấy chứng nhận quyền sử dụng đất số 216/2009/UB.GCN và thông báo nộp lệ phí trước bạ, còn chứng minh nhân dân, sổ hộ khẩu, giấy chứng nhận đăng ký kết hôn không bị mất nhưng khi công chứng hợp đồng uỷ quyền thì bà Ngô Thụy V đã cung cấp được những giấy tờ nêu trên, ngoài ra, cũng cần làm rõ có hay không việc công chứng viên thuộc Văn phòng công chứng Quận 12 thiếu trách nhiệm trong việc công chứng hợp đồng ủy quyền, tạo điều kiện cho hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản được thực hiện. Việc giải quyết tranh chấp dân sự trong vụ án này cần được nhập chung để giải quyết trong vụ án hình sự mới đảm bảo giải quyết triệt để các vấn đề của vụ án, nhằm đảm bảo quyền lợi của tất cả những người có liên quan

[3] Do hủy án sơ thẩm nên người kháng cáo không phải chịu án phí dân sự phúc thẩm.

[Nguồn: Bản án số 652/2023/DS-PT ngày 19/9/2023 của TÒA ÁN NHÂN DÂN CẤP CAO TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH]

Xem file đính kèm toàn văn Bản án số: 652/2023/DS-PT

…………….

Luật sư tại Đà Nẵng:

Tầng 2, Tòa nhà Thư Dung Plaza, 87 Nguyễn Văn Linh, phường Nam Dương, quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng

Luật sư tại Huế:

366 Phan Chu Trinh, phường An Cựu, Thành phố Huế, Thừa Thiên Huế

Luật sư tại TP. Hồ Chí Minh:

Tầng 8, Toà nhà Bluesea, số 205B Hoàng Hoa Thám, phường 6, quận Bình Thạnh, thành phố Hồ Chí Minh

Luật sư tại Hà Nội:

Tầng 5, số 11 Ngõ 183, phố Đặng Tiến Đông, phường Trung Liệt, quận Đống Đa, Hà Nội