[NGHIÊN CỨU LUẬT MỖI NGÀY] – Hủy án phúc thẩm vì Tòa phúc thẩm cho rằng Nghị quyết số 01/2003/NQ-HĐTP ngày 16/04/2003 không thể được áp dụng để giải quyết vụ án là chưa đúng pháp luật - Luật sư Đà Nẵng

NHẬN ĐỊNH CỦA TÒA ÁN:

[1]Ông Võ Tấn H1-bà Đào Thị Bạch K là vợ-chồng (theo giấy chứng nhận kết hôn số 105, quyển số 1/2002, ngày 16/12/2002 do Ủy ban nhân dân phường A, quận P, Thành phố Hồ Chí Minh cấp).

Ông Võ Tấn H1-bà Đào Thị Bạch K có tài sản chung là thửa đất số 501, tờ bản đồ số 16, diện tích là 1.708m2 tọa lạc tại xã P, huyện C, Thành phố Hồ Chí Minh (theo giấy chứng nhận quyền sử dụng đất số BI 668250 ngày 05/04/2012 do Ủyban nhân dân huyện C cấp, do bà Đào Thị Bạch K đứng tên).

[2]Theo sự thừa nhận của các đương sự, thì vào khoảng giữa năm 2019, ông Võ Tấn H1-bà Đào Thị Bạch K (bên bán) và bà Nguyễn Thị Hồng H (bên mua) thỏa thuận với nhau về việc mua-bán thửa đất số 501 nói trên nội dung chính của sự thỏa thuận như sau:

-Giá tiền mua-bán là 3.900.000.000 đồng;

-Bên mua đặt cọc trước 2.000.000.000 đồng; số tiền còn lại là 1.900.000.000 đồng, bên mua sẽ trả, chậm nhất là ngày 31/12/2019.

Sự giao dịch nói trên giữa hai bên thực hiện bằng lời nói, không lập thành văn bản.

[3] Trong thực tế, việc thực hiện giao dịch nói trên đã xảy ra như sau:

-Vào ngày 04/09/2019, bà Nguyễn Thị Hồng H đặt cọc bằng cách giao trực tiếp cho ông Võ Tấn H1 số tiền mặt là 32.000 Euro. Hai bên đồng ý với tỷ giá (so với đồng Việt Nam) là 1 Euro = 25.400 đồng và thừa nhận rằng số tiền 32.000 Euro bằng với 812.800.000 đồng. So với thỏa thuận ban đầu (đặt cọc 2.000.000.000 đồng) thì bà Nguyễn Thị Hồng H còn phải giao tiếp số tiền là (2.000.000.000 đồng– 812.800.000 đồng) = 1.187.800.000 đồng; ông Võ Tấn H1 có viết giấy biên nhận cho bà Nguyễn Thị Hồng H về sự việc này;

-Sau đó, vào ngày 09/09/2019, bà Nguyễn Thị Hồng H giao thêm (bằng cách chuyển khoản vào tài khoản của bà Đào Thị Bạch K) cho ông Võ Tấn H1-bà Đào Thị Bạch K số tiền 1.186.938.816 đồng.

Như vậy, tính cho đến ngày 09/09/2019, bà Nguyễn Thị Hồng H đã đặt cọc cho ông Võ Tấn H1-bà Đào Thị Bạch K tổng cộng là 2.000.000.000 đồng theo như sự thỏa thuận ban đầu giữa hai bên đương sự.

[4] Sau khi việc đặt cọc hoàn thành, giữa hai bên đương sự phát sinh tranh chấp làm cho việc ký kết hợp đồng mua-bán đất không thực hiện được; hai bên đương sự đưa ra những lý do hoàn toàn khác nhau (để biện minh cho việc hợp đồng mua-bán đất không thực hiện được), như sau:

-Bà Nguyễn Thị Hồng H cho rằng ranh giới của thửa đất số 501 đã bị lấn chiếm; xe container không thể ra-vào được (sẽ không thực hiện được yêu cầu về hoạt động sản xuất-kinh doanh của đương sự);

-Ông Võ Tấn H1-bà Đào Thị Bạch K cho rằng bà Nguyễn Thị Hồng H là người đã thay đổi ý định, không tiếp tục mua đất nữa, trong khi thời hạn thực hiện hợp đồng vẫn còn (đến ngày 31/12/2019 là hạn cuối cùng).

[5]Xét thấy, giao dịch mua-bán đất giữa hai bên đương sự không được xác lập bằng văn bản và cũng không có bằng chứng rõ ràng nào khác để có thể xác định rằng ai là người có lỗi làm cho hợp đồng không được thực hiện. Giao dịch giữa hai bên đương sự đã dừng ở giai đoạn “Đặt cọc” và cho đến ngày nay, thời hạn để thực hiện hợp đồng đã hết.

Mặt khác, việc đặt cọc số tiền 32.000 Euro của bà Nguyễn Thị Hồng H cho ông Võ Tấn H1 vào ngày 04/09/2019 đã vi phạm Điều 22 của Pháp lệnh Ngoại hối năm 2013, cụ thể như sau:

“Điều 22. Quy định hạn chế sử dụng ngoại hối:

Trên lãnh thổ Việt Nam, mọi giao dịch, thanh toán, niêm yết, quảng cáo, báo giá, định giá, ghi giá trong hợp đồng, thỏa thuận và các hình thức tương tự khác của người cư trú, người không cư trú không được thực hiện bằng ngoại hối, trừ các trường hợp được phép theo quy định của Ngân hàng N”.

Như vậy, giao dịch đặt cọc giữa hai bên đương sự đã vi phạm điều cấm của pháp luật; việc đặt cọc giữa hai bên đương sự là vừa để bảo đảm việc giao kết và vừa để bảo đảm việc thực hiện hợp đồng mua-bán đất, nhưng trong thực tế, không có căn cứ pháp luật để buộc các bên tiếp tục thực hiện hợp đồng.

[6] Với những chứng cứ và tình tiết của vụ án phân tích nói trên, Tòa án cấp giám đốc thẩm xét thấy có căn cứ xác định rằng việc Tòa án cấp sơ thẩm xét xử, chấp nhận yêu cầu khởi kiện của bà Nguyễn Thị Hồng H, là đúng pháp luật; kháng nghị của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân cấp cao tại Thành phố Hồ Chí Minh là có căn cứ pháp luật.

Tuy nhiên, cách tuyên án của Tòa án cấp sơ thẩm (về việc buộc ông Võ Tấn H1 và bà Đào Thị Bạch K phải trả lại số tiền đặt cọc 2.000.000.000 đồng) sẽ gây hiểu nhầm về mặt pháp lý, cụ thể như sau:

-Tòa án cấp sơ thẩm đã tuyên án rằng: “….1.2/Buộc ông Võ Tấn H1 và bà Đào Thị Bạch K có nghĩa vụ liên đới hoàn trả lại cho bà Nguyễn Thị Hồng H số tiền 2.000.000.000 đ (Hai tỷ đồng), bao gồm 32.000 (Ba mươi hai ngàn) Euro và 1.186.938.816 đ (Một tỷ một trăm tám mươi sáu triệu chín trăm ba mươi tám ngàn tám trăm mười sáu đồng)….”.

Cách tuyên án nói trên là không rõ ràng về mặt pháp lý (đương sự phải trả lại số tiền 2.000.000.000 đồng hay phải trả lại số tiền bao gồm 32.000 Euro và 1.186.938.816 đồng) và không đúng theo những văn bản quy phạm pháp luật về quản lý ngoại hối trên lãnh thổ Việt Nam. Vì vậy, Tòa án cấp giám đốc thẩm điều chỉnh lại cách tuyên án tại Tiểu mục 1.2 Mục 1 Phần “Quyết định” của bản án sơ thẩm như sau:

-“1.2/Buộc ông Võ Tấn H1 và Đào Thị Bạch K có nghĩa vụ liên đới trả lại cho bà Nguyễn Thị Hồng H số tiền đặt cọc là 2.000.000.000 đồng (hai tỷ đồng)”.

[7] Về việc xác định hiệu lực của Nghị quyết số 01/2003/NQ-HĐTP ngày 16/04/2003:

Nghị quyết số 01/2003/NQ-HĐTP ngày 16/04/2003 do Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao ban hành, nhằm để hướng dẫn áp dụng pháp luật trong việc giải quyết một số loại tranh chấp Dân sự; Hôn nhân và Gia đình.

Tuy nhiên, một vấn đề đặt ra là, cho đến ngày hôm nay, Nghị quyết số 01/2003/NQ-HĐTP còn hiệu lực pháp luật hay không?

Xét về nguyên tắc, luật chỉ hướng đến tương lai, không hồi tố. Nhưng bên cạnh đó, pháp luật còn mang tính “Kế thừa”, nhất là trong lĩnh vực pháp luật về Dân sự.

Cho đến ngày hôm nay, về mặt pháp lý, chưa có văn bản quy phạm pháp luật nào tuyên bố hủy bỏ Nghị quyết số 01/2003/NQ-HĐTP ngày 16/04/2003 để thay thế bằng một văn bản quy phạm pháp luật nào khác. Mặt khác, xét về nội dung, những hướng dẫn của Hội đồng Thẩm phán-Tòa án nhân dân tối cao tại Nghị quyết số 01/2003/NQ-HĐTP ngày 16/04/2003 về việc giải quyết “Tranh chấp hợp đồng dân sự có đặt cọc”, vẫn đúng so với những điều luật tương ứng tại Bộ luật Dân sự năm 2015 hiện hành.

Vì vậy, việc Tòa án cấp phúc thẩm cho rằng Nghị quyết số 01/2003/NQ-HĐTP ngày 16/04/2003 không thể được áp dụng để giải quyết vụ án này, là chưa đúng pháp luật.

[Nguồn: Quyết định GĐT số: 07/2024/DS-GĐT ngày 8/01/2024 của TÒA ÁN NHÂN DÂN CẤP CAO TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH]

Xem file đính kèm toàn văn Quyết định số: 07/2024/DS-GĐT

………………….

Luật sư tại Đà Nẵng:

Tầng 2 Tòa nhà Thư Dung Plaza, 87 Nguyễn Văn Linh, phường Nam Dương, Quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng

Luật sư tại Huế:

366 Phan Chu Trinh, phường An Cựu, Thành phố Huế, Thừa Thiên Huế

Luật sư tại TP. Hồ Chí Minh:

Tầng 8, Toà nhà Bluesea, số 205B Hoàng Hoa Thám, phường 6, quận Bình Thạnh, thành phố Hồ Chí Minh

Luật sư tại Hà Nội:

Tầng 2, số 68 Dương Đình Nghệ, phường Yên Hoà, quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội

Luật sư tại Nghệ An: