Cần ngăn chặn và xử lý những dấu hiệu đầu cơ, thao túng, tạo sự khan hiếm nhằm đẩy giá vàng lên cao

Thời gian vừa qua thị trường vàng vẫn diễn biến phức tạp, giá vàng trong nước cao hơn giá vàng quốc tế và liên tục có nhiều biến động mạnh, ảnh hường đến sự ổn định, an toàn thị trường tài chính và tâm lý xã hội. Do đó, sẽ không tránh khỏi những hiện tượng dấu hiệu đầu cơ, thao túng, găm hàng tạo sự khan hiếm nhằm đẩy giá vàng trong nước lên cao…

Trước tình hình đó, Chính phủ đã có Nghị quyết số 20/NQ-CP ngày 05/02/2024 về Phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 01 năm 2024 và Thủ tướng Chính phủ đã có Công điện số 23/CĐ-TTg ngày 20/3/2024 về việc tăng cường biện pháp quản lý thị trường vàng.

Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái tại cuộc họp về các giải pháp quản lý thị trường vàng trong thời gian tới. Trong kết luận, Phó Thủ tướng yêu cầu Ngân hàng Nhà nước khẩn trương rà soát, đánh giá toàn diện kết quả triển khai các giải pháp quản lý thị trường vàng trong thời gian qua và diễn biến thị trường trong nước, quốc tế để theo thẩm quyền xem xét thực hiện kịp thời hơn, hiệu quả hơn các giải pháp, công cụ điều hành theo quy định pháp luật .

Phó Thủ tướng cũng yêu cầu, khẩn trương thực hiện ngay việc thanh tra, kiểm tra chuyên ngành đối với thị trường vàng, hoạt động của các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh vàng, các cửa hàng, đại lý phân phối và mua bán vàng miếng, việc tuân thủ các quy định liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh theo quy định và báo cáo Thủ tướng Chính phủ kết quả trong tháng 5/2024.

Phó Thủ tướng cũng yêu cầu Ngân hàng nhà nước chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan tăng cường công tác quản lý nhà nước đối với thị trường vàng theo đúng quy định pháp luật.  Đồng thời , quản lý chặt chẽ hoạt động sản xuất và kinh doanh vàng miếng, kịp thời chấn chỉnh và xử lý nghiêm các vi phạm trong sản xuất, kinh doanh vàng miếng, nhất là các hành vi vi phạm pháp luật, buôn lậu, thẩm lậu, trục lợi, đầu cơ, thao túng, đẩy giá, cạnh tranh không đúng quy định…Trường hợp có dấu hiệu vi phạm pháp luật kịp thời chuyển ngay hồ sơ đến Bộ Công an và các cơ quan chức năng để xử lý theo quy định.

Bộ Tài chính vừa có Công điện về tăng cường các biện pháp quản lý, giám sát, đấu tranh phòng, chống buôn lậu, kinh doanh trái phép vàng. Để đẩy mạnh đấu tranh phòng, chống buôn lậu, kinh doanh trái phép vàng, Bộ trưởng Bộ Tài chính yêu cầu Tổng cục Thuế chỉ đạo các Cục Thuế chủ động, tích cực phối hợp với chính quyền địa phương đẩy mạnh kiểm tra việc chấp hành quy định áp dụng hóa đơn điện tử tại các doanh nghiệp, cửa hàng, địa điểm kinh doanh vàng.

Thường xuyên phối hợp chặt chẽ với lực lượng công an, quản lý thị trường kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm theo quy định đối với các vi phạm về thuế, hóa đơn; chuyển ngay hồ sơ sang cơ quan công an xử lý vụ việc có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự.

Hiện tượng hết vàng khi giá vàng tăng cao

Trước những biện pháp mạnh mẽ liên tục từ Chính phủ cũng như các cơ quan chức năng trong thời gian gần đây nhằm ổn định thị trường vàng thì theo tìm hiểu, vào khoảng 2 tuần vừa qua, đã xảy ra  hiện tượng người dân tập trung đông người ở tại một số thời điểm tại trụ sở chính Công ty SJC, các điểm bán vàng của công ty vàng Bảo tín Minh Châu ở một số địa điểm trên phố Trần Nhân Tông, Cầu Giấy (Hà Nội) xếp hàng để mua vàng.

Đáng chú ý, người dân mua nhẫn vàng trơn tại các điểm bán hàng của một số công ty như công ty vàng SJC (18 Trần Nhân Tông, Hà Nội), Tập đoàn vàng bạc đá quý  Doji (Trung tâm Vàng bạc Trang sức DOJI Xã Đàn, 476 Xã Đàn, Hà Nội, 37B Trần Nhân Tông), Công Ty Cổ Phần Vàng Bạc Đá Quý Phú Nhuận (trung tâm kim hoàn PNJ Xã Đàn, 243 Xã Đàn, Hà Nội), Công ty cổ phần vàng bạc đá quý Bảo tín Mạnh Hải (Số 6A-8 phố Hoàng Cầu, Hà Nội), Tập đoàn vàng bạc đá quý Phú Quý (30 Trần Nhân Tông, Hà Nội)… đều thông báo hết vàng, nếu muốn mua phải đặt cọc tiền trước và khoảng 1-2 tuần, thậm chí lâu hơn mới có thể có vàng để bán trả khách, hoặc khách hàng may mắn đến đúng thời điểm thì mua được một số lượng rất ít… với lý do hết vàng.

Hoặc như công ty TNHH Bảo Tín Minh Châu muốn mua hàng phải xếp hàng chờ đợi và phát phiếu mới có thể mua được vàng và công ty này chỉ bán vàng với số lượng nhất định, chủ yếu vào buổi sáng, nếu khách hàng đến mua vàng buổi chiều thì đều thông báo hết vàng.\

Cần có biện pháp ngăn chặn

Trước những biện pháp của Chính phủ, các cơ quan chức năng và những sự việc nêu trên,  Luật sư Lê Cao, Luật sư điều hành Công ty Luật FDVN phân tích:

Trong bối cảnh thị trường bất động sản, chứng khoán bị ảnh hưởng nặng nề vì hàng loạt các vụ đại án lớn nhắm vào nhiều doanh nghiệp, trong khi đó lãi suất ngân hàng thấp, đồng USD mất giá, dẫn đến niềm tin đầu tư vào các lĩnh vực nói trên bị suy giảm càng làm cho nhu cầu đầu tư vào vàng tăng cao. Chính phủ đang tìm các giải pháp bình ổn giá vàng, nhưng trong ngắn hạn có thể hiệu quả của các giải pháp chưa có ngay, vì vậy có tâm lý rằng giá vàng còn có thể tăng lên nữa. Trong bối cảnh đó hiện tượng găm vàng, thao túng giá vàng dường như đang xuất hiện, bởi lợi ích quá lớn trong thời gian ngắn có thể khiến các doanh nghiệp kinh doanh vàng phù phép làm giá vàng trong nước vượt gia mức giá của vàng thế giới.

Luật sư Lê Cao, Luật sư điều hành Công ty Luật FDVN: Các hiện tượng thao túng giá vàng có thể được thấy như dùng hình thức mua bán giả để tạo cung cầu giả, lôi kéo, kết nối ngầm với nhau để găm vàng, đợi giá lên các đợt đỉnh mới bán ra nhằm thu lợi.

Các hiện tượng thao túng giá vàng có thể được thấy như dùng hình thức mua bán giả để tạo cung cầu giả, lôi kéo, kết nối ngầm với nhau để găm vàng, đợi giá lên các đợt đỉnh mới bán ra nhằm thu lợi. Hiện tượng theo túng này đối với thị trường vàng cũng gây những ảnh hưởng tiêu cực cho thị trường tài chính, ảnh hưởng đến nền kinh tế. Tuy vậy, vàng không phải là một loại hàng hóa thuộc danh mục hàng hóa, dịch vụ thực hiện bình ổn theo Luật giá 2012 đang có hiệu lực, cũng như Luật giá năm 2023 sẽ có hiệu lực từ ngày 01/7/2024 sắp tới, do đó không có cơ sở để xử lý về hành vi đầu cơ theo Điều 196 Bộ luật Hình sự 2015.

Trong khi đó, hành vi thao túng thị trường hiện mới chỉ xử lý trách nhiệm hình sự đối với hành vi thao túng thị trường chứng khoán quy định tại Điều 211 Bộ luật hình sự 2015. Các hành vi thao túng thị trường vàng dù có dấu hiệu có thể nhận biết nhưng chưa có quy định xử lý trách nhiệm hình sự. Do đó, về trách nhiệm pháp lý chế tài liên quan đến quản lý hoạt động kinh doanh vàng hiện nay chỉ có thể xử lý các hành vi vi phạm về kinh doanh vàng theo quy định tại Điều 19 Nghị định 24/2012/NĐ-CP. Trong các hành vi vi phạm liệt kê tại Điều 19 này không có hành vi thao túng thị trường vàng.

Trước tình thế thị trường vàng chuyển động bất thường như hiện nay theo chúng tôi vẫn là hiện tượng nhất thời, giá vàng ở Việt Nam không phản ảnh được giá vàng chung của thế giới, do đó, đối với người dân đầu tư vàng cần cẩn trọng để tránh rủi ro tài chính. Theo đó, đối với người thường xuyên đầu tư vào vàng có thể có những lưu ý như: Thứ nhất, khi thấy giá vàng lên xuống cần đối chiếu, so sánh với biến động của giá vàng thế giới và xu hướng tài chính, tiền tệ, tác động của thị trường vàng thế giới qua các diễn biến chính trị kinh tế. Thứ hai, vàng là hàng hóa đặc biệt có ý nghĩa cao về giá trị giữ trữ tài sản, việc sinh lời phù thuộc vào các yếu tố tài chính, tiền tệ và bị ảnh hưởng bởi các thị trường khác như chứng khoán, bất động sản, giá USD, do đó hạn chế đầu tư tất tay hết vào vàng vì sẽ có nhiều rủi ro nếu vàng bị rớt giá. Thứ ba, nguồn tài chính mua vàng cần là tiền sẵn có không phải là nguồn tài chính đi vay, nếu không giá vàng biến chuyển vừa gánh lãi vay vừa chịu rủi ro về giá thì thiệt hại và rủi ro rất lớn.

Đối với khía cạnh quản lý thị trường vàng, ngoài việc can thiệp bằng các giải pháp bình ổn như hiện nay, thì để hiệu quả hơn cần can thiệp bằng các giải pháp pháp lý để điều chỉnh, quản lý hành vi của các doanh nghiệp kinh doanh vàng. Theo đó, cần bổ sung các quy định nghiêm cấm các hành vi thao túng thị trường vàng, nếu không hiện tượng móc nối của các doanh nghiệp, tạo sốt vàng ảo, kéo người dân vào mê hồn trận thị trường bất ổn để trục lợi sẽ gây ảnh hưởng không chỉ thị trường vàng mà còn ảnh hưởng đến thị trường tiền tệ, ảnh hưởng đến các thị trường khác. Luật sư Lê Cao chia sẻ thêm.

Để có thông tin về nhu cầu thực tế mua vàng của người dân, có biện pháp can thiệp thị trường phù hợp, Ngân hàng Nhà nước đã chỉ đạo chi nhánh các tỉnh, thành phố theo dõi sát tình hình thị trường vàng tại địa phương, tại các địa điểm mua, bán vàng và thực hiện báo cáo nếu có tình trạng xếp hàng mua vàng.

Trước tình hình biến động giá vàng của thị trường vàng quốc tế và động thái điều hành, kiểm soát thị trường vàng trong thời gian tới, Ngân hàng Nhà nước cũng khuyến nghị người dân cần thận trọng khi tham gia giao dịch vàng để giảm thiểu rủi ro.